“Laten we zorg dragen voor deze wonderlijke planeet”, zei Pater Klaas
Zorg is mensenwerk. Zorg dragen voor deze wonderlijke planeet zal van de mens moeten komen. Door de ontgoocheling na enkele jaren politiek doet een integer mens, een vriend van mij, wat iedereen begrijpt, maar waarvan iedereen hoopt dat het niet gebeurt.
De brave mens die deugt verlaat het politieke gekrakeel. En dan rijst bij mij het besef: we zullen het zelf moeten doen, elk op zijn vierkante meter, elk in zijn beetje hersenen, elk met zijn familie en met zijn vrienden. Daar start de zorg voor de wonderlijke planeet. We stappen uit de rat race en we verlaten definitief de denkpiste dat we de maatschappij laat staan de wereld kunnen redden.
Wij kunnen onze buurt redden, ja. Wij kunnen onze eigen streek op de kaart zetten. We kunnen cultuur met kleine c maken en Cultuur met grote C kraken. We kunnen, voor alles, opnieuw netjes en beleefd zijn tegen elkaar. We kunnen gastvrij zijn. En dat wil zeggen dat we nieuwkomers ontvangen, omarmen en met hen de tafel delen, maar niet persé het bed.
We stellen onze grenzen, gaan al eens uit de bol, we gaan ook graag op ontdekking op deze wereldbol maar reizen zou geen reizen zijn als het niet eindigt thuis, waar de Stella staat.
Luchtbrug
En als in Gent een Chinees de weg aan het zoeken is, spreken we hem aan en helpen de arme man zo goed en zo kwaad als het kan. Het zou een evidentie moeten zijn. Kijk, dat heb ik geleerd naar een weekje Schotland om van Meetjesland een flourishing destination te maken. Dat heb ik geleerd na twee dagen lezingen en denkoefeningen om van Reizen naar Morgen, een toekomstvisie van Toerisme Vlaanderen, tot een nieuwe kijk op toerisme en economie te maken.
En, neen, wars van heel wat moraalridderij ben ik niet van plan om nooit meer in een vliegtuig te stappen of nooit geen biefstuk meer te verorberen maar matig gebruik kan helpen en ook de discussie over luchtvaart moet gevoerd worden, zeker in de week dat een onverlaat Air Antwerp, een luchtbrug tussen het grote Deurne en Londen, opstart met als argument dat uitstappen van de Eurostar aan Brussel-Zuid wel lijkt op toekomen in Kosovo.
Kijk, dat soort arrogantie, daar moeten we vanaf. Dat soort dwaze kloterijen leidt ons tot de ondergang. En dat terwijl Vlaanderen wel wat ambitie mag tonen. Zo ben ik wel een beetje jaloers op de 8.000 km hagen die de Walen willen aanleggen. En op de poging tot burgerparticipatie die de regering in Duitstalig België op poten zet. Maar ook de ambitie om minstens drie nationale parken in ons volgebouwd landschap te creëren in de startnota van de Vlaamse regering, juich ik toe.
Waterstof van lucht
Net als de intenties van Reizen naar Morgen, een project van Toerisme Vlaanderen (www.reizennaarmorgen.be). De wil om te excelleren als maatschappij is niet slecht maar één en ander noopt ons tot bescheidenheid. Waarom eens niet gaan kijken naar fietsstad Kopenhagen, naar stad van de warme welkom Londen, naar het land van de vriendelijkheid Portugal en naar het land van de ruimtelijke ordening Nederland?
Kijk, ik ben een dromer. Maar hou deze tekst eventjes bij en ik zeg dat vliegen op solar energy of waterstof binnen de twee decennia niet meer als science fiction zal beschouwd worden. We moeten er durven over praten en veel slimmere mensen zullen het waarmaken. Zolang de geest maar uit de fles is. Met deze ongedwongenheid maakten deze lente Vlaamse wetenschappers waterstof van lucht. Een wereldprimeur. Voor mij hét nieuwsitem van het jaar.
Ik vond het als jongeling ook een absurd idee dat Japanners aan de andere kant van de wereld met hun telefoon op straat liepen en ik had eerlijk gezegd nooit gedacht dat het water in de binnenstad van mijn geliefde stad Gent ooit proper zou geraken, laat staan dat er vissen zouden in zwemmen. Dat heb ik dus wel geleerd op het ‘Reizen naar Morgen’-congres in Brugge: wij zijn tot veel in staat.
Het paradijs van liedje
Met zijn zinnetje ‘zorg dragen voor deze wonderlijke planeet’ vatte pater Klaas van de Brugse Kapucijnen het hele congres (met een modern woordje ‘summit’ geheten) samen. Ook daar kunnen we van leren. We hoeven het allemaal niet te moeilijk te maken, mensen, laten we vegen voor eigen deur en ‘het goede’ nastreven. En vooral: laten we doen zoals mijn Schotse vrienden en de juiste open vragen stellen.
Waar willen we met dit stukje Europa naar toe? Wat verschaft ons geluk? En hoe zouden wij willen ontvangen worden als we ergens in een bergdorpje in Spanje of Slovenië toekomen? Welke beleving kan het zijn om Michelangelo in Brugge te ontdekken? Of te weten te komen hoe de macht van Gruuthuuse ook de macht van de brouwer was en hoe bier op deze manier nog steeds een belangrijke economische factor in ons land is gebleven? Het was de middeleeuwers niet in de eerste plaats om de alcohol en de roes te doen, immers, maar wel om het verlangen naar drinkbaar water waar geen pest en cholera welig in tierde.
De Brugse welvaart was een wapen tegen doemdenken en een vrijhaven tegen ellende. De ambitie om een paradijs van Vlaanderen te maken, is niet nieuw. Het komt voor in tal van oude liedjes. Dat is in Schotland niet anders. Op een gevel in Kirriemuir las ik op de lakenhalle de weinig Schotse woorden ‘Jamais Arrière’. In Gent noemt het ‘Vooruit’ en in Nederland ‘Luctor et emergo’. We dromen van vooruitgang. Maar we vergeten wel eens dat we dit zelf moeten bewerkstelligen. Nooit alleen, maar wel met de handen aan de ploeg. Beetje bij beetje, met soms ook wat processie van Echternach.
Daar moeten we ons van bewust zijn. Of zoals voormalig directeur Guido Vereecke van De Brakke Grond in Amsterdam het ooit informeel tegen mij formuleerde: “Aan gemeenschap moet getimmerd worden.”
Deugen moeten we doen
Allez, vooruit.
Op mijn nachttafel ligt het boek ‘De meeste mensen deugen’ van de Nederlandse historicus Rutger Bregman klaar. Bregman werd wereldberoemd vanwege zijn ‘Tax Avoidance’-tussenkomst op de top in Davos.
Een beetje een stuntman, vond ik. Zijn interview in De Morgen vorige week heeft me over de streep getrokken. Hij heeft natuurlijk gelijk. De meesten van ons deugen. En wie deugt, moet zich niet verstoppen. Kleine of grote verantwoordelijkheid, n’importe. Zorg is mensenwerk.
En meestal komen we ermee wij weg. Wij, de mensensoort. In toerisme, in mobiliteit, op het vlak van energie kunnen we heel snel stappen zetten. Door de denkbeeldige tering naar de nering te zetten.
De aarde heeft haar limieten en daar moeten we geen spelletjes mee spelen. Maar ik ben niet zo pessimistisch. De wereld kon immers al verschillende keren naar de haaien geweest zijn, denk aan Hiroshima, Tsjernobyl, freon als oorzaak van het gat in de ozonlaag, tabak, asbest, de olieramp in de Golf van Mexico, de Braziliaanse en Groenlandse bosbranden of Fukushima. Enzovoort. Enzovoort.
We hebben het al bruin gebakken. Wij, de mensensoort. Maar ik voel me niet schuldig. En we hebben blijkbaar een goede engelbewaarder. Die zit daar waar mensen deugen. En daar gaan we mee aan de slag. Met de meesten van ons. Weet je, alleen hoop bleef in de Doos van Pandora zitten.
– Bart Van Damme –
